بدون تردید جمعیت هلال‌احمر ایران می‌تواند با تکیه بر ظرفیت‌های موجود در داوطلبان و سرمایه اجتماعی و تجارب کسب شده طی یکصد سال اخیر خود در کشور علاوه بر جلب نظر جامعه بین‌المللی از نیروهای مردمی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشورهای محدوده خاورمیانه و شمال آفریقا استفاده کند.

جهان امروز درگیر بحران تغییرات اقلیمی است که اگر در مقیاس جهانی باشد، اقداماتی در مقیاس جهانی را می‌طلبد. مشکلات جهان امروز مانند بحران بین‌المللی اقتصادی سال ۲۰۰۸ یا همه‌گیری کووید ۱۹ و مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن، سیاستمداران را بیش از گذشته نسبت به تغییرات اقلیمی بی‌توجه ساخته و آنچه مسلم است، اثرات مخرب این تغییرات همچون سیلاب‌های ناگهانی، مهاجرت‌های گسترده، حاشیه‌نشینی و بحران ریزگردها در جوامع مختلف است. در کشور ما تغییرات اقلیمی مشکلات بسیاری را به بار آورده و به عنوان مثال تغییرات اقلیمی در استان خوزستان با پیامدهایی همچون ریزگردها و دمای بالای هوا و تنش آبی، امان اقتصادی و روانی مردم را بریده است. یا استان سیستان و بلوچستان که به علت هجوم ریزگردها و فقدان آب شرب در برخی مناطق، سبب مهاجرت و خالی شدن سکونتگاه‌ها شده است.اما بحران خوزستان بخش کوچکی از ماجرای تغییرات اقلیمی در سیاره ماست، زیرا تغییرات اقلیمی ورای مرزهای جغرافیایی است و بحران‌های دیگر نظیر آتش‌سوزی جنگل‌ها در کالیفرنیا و استرالیا و جنگل‌های آمازون، بخش‌های عمده‌ای از بحران گرمایش جهانی است. شبکه‌ای بودن این بحران و بین‌المللی بودن آن سبب شده تا رهبران سیاسی جهان بارها و بارها در شهرهای مختلف همچون پاریس، ورشو و گلاسکو گرد هم بیایند تا با ایجاد توافقنامه‌های بین‌المللی بتوانند چاره‌ای برای حل این مشکل بین‌المللی بیابند. با خروج ایالات متحده امریکا از توافق اقلیمی پاریس و عدم پایبندی سایر کشورها به تعهدشان در توافقنامه و همچنین ناکارآمدی عزم سیاسی بیش از گذشته این سوال مطرح می‌شود که چاره چیست؟! آیا باید نشست و نظاره‌گر نابودی سیاره زمین بود یا این‌بار نوبت ساکنین این کره خاکی است که به عنوان صاحبان اصلی این سیاره، چاره‌ای برای ادامه حیات خود بیندیشند. همان‌گونه که اشاره شد این بحران یک بحران جهانی است که به صورت شبکه‌ای در سیاره زمین گسترده شده است به شکلی که یک اقدام مثبت یا منفی در یک نقطه، نقطه دیگر را متاثر می‌سازد. 

جمعیت‌های ملی در سراسر دنیا در زیر پرچم فدراسیون جهانی صلیب سرخ و هلال‌احمر از ظرفیت خوبی برای ساماندهی داوطلبان و جوانان دغدغه‌مند برخوردارند. باورهایی که نهضت جهانی صلیب سرخ و هلال‌احمر به آنها پایبندند، وظایفی را برای داوطلبین هلال‌احمر و صلیب سرخ ایجاب کرده که به آنها توانمندی انجام اقدامات عملی و نظارتی و مطالبه‌گرانه موثری برای تغییرات اقلیمی اعطا می‌کند.  این جوامع با تکیه بر سرمایه اجتماعی بین‌المللی خود می‌توانند از داوطلبان دغدغه‌مند برای محیط زیست در سراسر دنیا استفاده کنند و این جوامع تحت یک برنامه منسجم بین‌المللی با ایجاد همبستگی لازم بین ملل مختلف بتوانند از اثرات شبکه‌ای این فرآیند مخرب بکاهند.
با توجه به تغییر و تحولات اخیر در بدنه تصمیم‌سازی و اجرایی جمعیت هلال‌احمر ایران نظیر عضویت رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در شورای عالی جمعیت هلال‌احمر و تغییر دیدگاه در بدنه ریاستی جمعیت به اهمیت تغییرات اقلیمی و با توجه به اثرات این فرآیند محیط زیستی در کشور، این جمعیت قدم‌های مناسبی در عرصه‌های مختلف مربوط به حفظ محیط زیست و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در سطوح ملی و بین‌المللی برداشته است که می‌توان به ارایه پیشنهاد نمایندگان جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی فدراسیون جهانی مبنی بر پیگیری مباحث مرتبط با تغییرات اقلیمی با استفاده از ظرفیت جوانان و داوطلبان که به تصویب هیات حاکمه فدراسیون یا سخنرانی عضو سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر در خصوص اهمیت تغییرات اقلیمی در مجمع عمومی و همراه رییس جمعیت هلال‌احمر اشاره کرد. از جمله دیگر این فعالیت‌ها می‌توان پیوستن عضو جوان به عنوان نماینده رسمی اعضای سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر، در شبکه جوانان جمعیت‌های ملی خاورمیانه و شمال آفریقا در جایگاه دبیر کمیته تغییرات اقلیمی را مورد توجه قرار داد و در نهایت تشکیل شورای راهبردی تغییرات اقلیمی در هلال‌احمر که نمونه‌های دیگری از تلاش‌های انجام شده در این راستاست. 
اما نکته قابل توجه در بررسی طرح‌های محیط زیستی و تغییرات اقلیمی هلال‌احمر این است که این طرح‌ها عموما به صورت مقطعی اجرا شده و بعضا دستخوش برخورد سلیقه‌ای مدیران شده بدین گونه که در بعضی مواقع آنها را پر رنگ و در برخی زمان‌ها آنان را کم‌رنگ یا متوقف می‌کنند. فقدان یک برنامه راهبردی بلندمدت که بتواند رهنمودی جامع برای امدادگران و مسوولان این نهاد بشردوست باشد تا بتوانند با تکیه بر آن در فضای بین‌المللی و ملی نقش‌آفرینی کنند، برنامه‌ریزی برای کاهش اثرات اقلیمی را با چالش جدی مواجه ساخته است. لازم به ذکر است که فرآیند‌های طبیعی، فرآیندهایی بلندمدت هستند و نیازمند برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت که تاریخ شروع و پایان آن مشخص باشد و تشکیل کمیته‌ها و امثال آن تنها بخشی از این استراتژی است و اصلی‌ترین فرآیند، اقدام و عمل بلندمدت به عنوان یک ماموریت اصلی در هلال‌احمر ایران است، چراکه این بحران جهانی که در حال حاضر دامنگیر کشور ما شده، عاملی است تا برخی سکونتگاه‌های انسانی خالی از سکنه شوند که این امر خود موجبات افزایش مهاجرت و اسکان غیر رسمی در حاشیه شهر‌ها را فراهم آورده و ادامه این روند در نبود یک برنامه استراتژیک می‌تواند خسارات زیان‌باری برای کشور به همراه داشته باشد. 
در حال حاضر ما شاهد بخش بسیار کوچکی از این خسارت عظیم هستیم و بدون تردید با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و ابعاد مختلف این بحران بین‌المللی، عدم ورود جدی هزینه سنگینی را برای دولت و ملت ایران به بار خواهد آورد. 
به ‌نظر می‌رسد شورای عالی جمعیت هلال‌احمر ایران به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌ساز در هلال‌احمر، با تدوین به موقع برنامه راهبردی برای حل این بحران می‌تواند گام موثری بردارد، چراکه بدون تردید جمعیت هلال‌احمر ایران می‌تواند با تکیه بر ظرفیت‌های موجود در داوطلبان و سرمایه اجتماعی و تجارب کسب شده طی یکصد سال اخیر خود در کشور علاوه بر جلب نظر جامعه بین‌المللی از نیروهای مردمی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشورهای محدوده خاورمیانه و شمال آفریقا استفاده کند از سوی دیگر با توجه به سوابق جمعیت هلال‌احمر ایران در کمک‌رسانی بین‌المللی، با تکیه بر تجارب گذشته و آزمون خطاهای انجام شده در طرح‌های آبرسانی به مناطق محروم، این جمعیت می‌تواند با یک برنامه‌ریزی هدفمند در محدوده خاورمیانه و شمال آفریقا که دچار تنش‌های مختلف محیط زیستی و سیاسی و اقتصادی است و با رایزنی بشردوستانه و تکیه بر توانمندی امدادی خود، تاثیرات بسزایی بر کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در منطقه داشته باشد و در یک کلام در بعد ملی می‌تواند به عنوان یک نهاد بشردوست نقش میانجی را میان نهاد‌های مسوول ایفا کرده و نهاد‌های مختلف را با گفتمانی انسان‌دوستانه دور یکدیگر جمع کند.

منبع روزنامه اعتماد - به قلم: دکتر کوشا گلکار- پژوهشگر جغرافیا و توسعه شهری